Elk jaar in september maakt het kabinet bekend hoe de begroting 2025 eruit gaat zien voor Nederland. De Tweede Kamer gaat vervolgens hierover in debat, dit jaar tijdens de Algemene beschouwingen 2024. Vervolgens gaan provincies en gemeenten aan de slag om datzelfde te doen. Ze weten op dat moment namelijk welke bijdrage ze van het Rijk mogen verwachten.
Grote afhankelijkheid van het Rijk
Die bijdrage is groot. Want hoewel een gemeente ook eigen inkomsten heeft uit een aantal gemeentelijke belastingen, zo’n 80% van de Kerkraadse begroting bestaat uit bijdrages uit Den Haag tegenover ongeveer 10% aan gemeentelijke belastingen. Op woensdag 13 november vonden de algemene beschouwingen 2024 plaats in het raadhuis. De gemeenteraad vergaderde over de begroting 2025. Die begroting levert voor Kerkraadse huishoudens een lastenstijging op van gemiddeld vier euro per maand.
Het debat in de raad ging met name over die lastenstijging. PvdA-fractievoorzitter Sander Gorissen ging daar ook op in en legde uit waarom dat nodig is. Zie voor de gehele bijdrage het volgende fragment. De tekst gaat verder onder de video.
De PvdA legde de nadruk allereerst op de noodzaak om – vooral richting de begroting 2026 – te gaan bezuinigen. Den Haag eist steeds meer van gemeenten. Lang niet altijd keert het Rijk daar ook de benodigde middelen bij uit. Dit leidt tot de situatie dat vooral in 2026 meer dan de helft van de gemeenten miljoenen tekort komt.
De ruimte om financieel te sturen is voor gemeenten beperkt. Dat blijkt wel als de gemeentelijke belastingen maar zo’n 10% uitmaken van de totale inkomsten van de gemeente. Veel taken die de gemeente heeft, zijn zogenaamde wettelijke taken: ze moet deze van Den Haag uitvoeren en heeft daarin geen keuze.
Studiejaar
Toch moet de begroting elk jaar sluitend zijn. Dat is dit jaar wederom gelukt, zij het door een deel van de opgebouwde reserves daarvoor in te zetten. Het probleem komt ook in Kerkrade pas in 2026. Ook dan heeft de gemeente nog ruimte om uit de reserves te putten, maar daarna blijft er nog steeds een tekort over. Dit tekort is op dit moment zo’n twee miljoen euro en moet over een jaar opgelost zijn.
Daarom zijn raadsleden, wethouders en ambtenaren aan de slag gegaan met het zogenaamde studiejaar. Alle “knoppen” waar de gemeente wél aan kan draaien, worden in kaart gebracht. Anders gezegd: er zijn veel manieren om kosten te gaan besparen (bezuinigen) of inkomsten te verhogen (de ozb verhogen). Hoe dat er precies uitziet, wordt in de loop van 2025 duidelijk.
Leren met scholen
Begin oktober waren raadsleden en wethouders uitgenodigd in de nieuwe middelbare school, Het Martin Buber. Leerlingen moesten in groepjes (“fracties”) over maatschappelijke thema’s debatteren. Het was de taak aan de lokale politici om de leerlingen te begeleiden. Die samenwerking beviel de PvdA-raadsleden Guus Haas en Sander Gorissen in ieder geval heel goed.
Dit was voor de fractie dan ook aanleiding om op structurele basis samen te werken met basisscholen en het voortgezet onderwijs. Kinderen en jongeren kunnen volwassenen veel leren. Tegelijkertijd kunnen raadsleden en wethouders óók veel bieden. Een ruimte meerderheid van de gemeenteraad was het hier dan ook mee eens. We houden jullie daar dan ook van op de hoogte!
Naast samenwerken met scholen speelt nog een tweede thema. Enige tijd geleden heeft de gemeenteraad het zogenaamde Integraal Huisvestingsplan aangenomen. Daar schreven we vorig jaar dit over. Gelet op de kosten van IKC De Droomhof in Eygelshoven, moet de gemeente goed bekijken wat wel en ook wat niet lukt. Ouders, kinderen en leerkrachten verdienen duidelijkheid.
Jeugdzorg en VIE
Tijdens de beschouwingen vroeg onze fractie ook aandacht voor jeugdzorg, een crisis die moeilijk te controleren is en waarbij kosten blijven oplopen. PvdA-wethouder René van Drunen gaf aan vooral zorgen te hebben over de complexe jeugdzorg. Het is volgens hem daarom ontzettend belangrijk om te blijven investeren in preventie. Hoe minder jongeren gebruik hoeven te maken van jeugdzorg, hoe beter voor henzelf en de hele gemeenschap.
Een tweede punt dat de fractie maakte, ging over VIE. Dit is in het leven geroepen om de gezondheidsachterstand aan te pakken. Het is voor de raad alleen nog niet duidelijk wat wel en wat niet werkt. Wil je echt gebruik maken van de kracht van VIE, dan moet je snel schakelen: investeren in wat werkt, maar vooral snel stoppen met wat achterblijft. Het college komt in het eerste kwartaal van komend jaar daarom met de zo broodnodige inzichten. Ook hier komen we dan op deze plek op terug. Zie hiervoor ook onderstaand fragment. Wie alles wil terugkijken of de stukken wil lezen die werden behandeld tijdens de Algemene beschouwingen 2024, kan hier terecht.
